दामनमा हिउँको मज्जा

दामनमा हिउँ खेल्ने रहर
छोडी आँए काठमाडौं शहर


   जता ततै  हिउँ ।।
   खुसीको आँशु यो, 
   खै कसलाई दिउँ ।

फोटो: राजेश श्रेष्ठ 

दामनको सेताम्मे हिउँमा पाईला टेक्दै गर्दा मनमा एकाएक उत्पन्न भएका यी भावनाले हिँउको रमाईलो अनुभूतिलाई प्रतिबिम्वित गर्छ । 

दामनमा हिउँ परेको खबर सहकर्मी मित्रहरु फेसवुक मार्फत अपडेट गरिरहेका थिए । भोलिपल्ट विहान सवेरै काठमाडौलाई छाडेर हुइकियौ हामी दामनतिर । अरु बेलाको दामन भन्दा निकै पृथक थियो हिउँपर्दाको दामन । सेतो हिउँ ओढेर हामीलाई स्वागत गर्न आतुर थियो दामन । 

हामी जस्तै हिउँका पारखीहरु कोही जोडीसँग च्यापेर, कोही मित्रसँग च्यापेर त कोही परिवारसँग हुइकिरहेका थिए दामनतर्फ । वाटोमा एक किसिमको प्रतिस्पर्धा नै चल्यो बाइकमा हुईकिँनेहरुको । काठमाडौंबाट दामन आँसपास जाने सवारी समेत भरिभराउ थिए ।  चिसोलाई अंकमाल गर्दै हामी २०३० मिटरको उचाईमा पर्ने टिस्टुङ्गमा पुग्दा नै हिउँको चिसो हावाले हामीलाई स्वागत ग¥यो । 

गत पुष २९ गते दामनमा  हिउँ खेल्नेहरुको चहलपहल निकै देखियो । कुनै मेला, महोत्सव, जात्रा अझ भनौ दशैको असन बजार जस्तो । यस भन्दा अघि पुष २३ गते पनि हिउँ परेको रहेछ तर केही मात्रामै रोकीए  पछि त्यस क्षेत्रका होटल व्यवसायीहरु निराश बनेका रहेछन । ५ बर्ष पछि दामन सिमभन्ज्याङ क्षेत्रमा खेल्न सकिने गरी हिमपात भएको स्थानिय बासिन्दाको अनुभव छ ।

हिउँ परेको खवर सँगै राजधानी लगायत सदरमुकाम हेटौडा, बारा, पर्सा, रौतहट, चितवन लगायत ठाउँबाट समेत पर्यटकहरु आएको होटल व्यवसायीहरुले वताए । यसको साथै कुलेखानी, मार्खु, चितलाङ्ग, टिस्टुङ्ग, बज्रवाराही लगायतका ठाउँबाट हिउँ खेल्न आउँनेहरुको घुईचो नै थियो ।

कयौ जोडीहरु दिल खोलेर हिउँको ढिक्कामा रमाईरहेका थिए । हिउँमा चिप्लिने डरले सवारीसाधनहरु पालुङ्ग शिखरकोटमै रोकिएका थिए । दामनमा हिउँ पर्नु भनेको होटल व्यवसायीलाई दशै आउँनु जस्तै हो भन्छन स्थानियहरु । हुन पनि स–साना चिया पसलदेखि ठूला होटलहरु समेत भरिभराउ देखिन्थे । होटल वालाहरु मात्रै होईन कृषकहरु समेत हिउँ परेकामा खुसी देखिन्थे । हिउँ परेको साल बढी उत्पादन हुने कृषकहरुको अनुभव छ । 

कोही हिउँमा चिप्लिँदै त कोही हिउँ डल्लाले एकअर्कालाई हानेर हिउँको मज्जा लिईरहेका थिए । दामन भ्रमणमा आएर बाह्य पर्यटकहरु पनि चिसोको पर्वाहै नगरी हिउँमा आफूलाई भुलाईरहेका देखिए । यो भन्दा पहिले पुष २३ गते पनि हिउँ परेको भए पनि खेल्न पुग्ने गरी हिउ नपरेपछि स्थानियवासी निराश देखिएको स्थानिय प्रतिध्वनि एफएमकी संचारकर्मी तुलसा बस्नेतले वताईन ।

फोटो: राजेश श्रेष्ठ 

दामन भन्दा माथि २ हजार ६ सय मिटर रहेको सिमभञ्ज्याङ्गमा त झन हिउँ निकै परेको थियो । दामनबाट यता चन्दागिरीमा परेको हिउँको दृश्य कम्ता रोचकको थिएन । दामनबाट धवलागिरी लगायतका आठ हिमश्रृंखलाको अवलोकन गर्न सकिन्छ । २,३२२ मिटर उचाईमा रहेको दामनमा पर्यटकलाई ध्यानमा राखी विभिन्न प्रकारका सेवा सुविधाहरु उपलब्ध गराईएको पाईन्छ । स्थानिय भेषभुषा र साँस्कृतिक रहनसहनको अवलोकन देखि पर्यटकीय क्षेत्रको अवलोकनकालागि विशेष व्यवस्था समेत गरेको पाईन्छ ।

हालै दामन पुगेका पर्यटन मन्त्री लोकेन्द्र विष्टले दामनको पर्यटकीय विकासका लागि लागि गुरु योजनाका साथ अघि बढ्नु पर्ने र यस तर्फ सरकारले ध्यान दिनु पर्ने कुरा औल्याएका थिए । त्यस्तै केही साता अघि परिवारसहित दामन पुगेको एमाले नेता केपी ओलीले पनि दामनमा पर्यटकीय विकास जुन रुपमा हुनु पर्ने हो त्यो हुन नसकेको वताए । त्यसो त विभिन्न दलका नेताहरु थकाई मेटाउँन यो क्षेत्रमा आउँने गरेको पाईन्छ । दामनलाई नगरकोट पछिको दोश्रो पर्यटकीय स्थलको रुपमा चिनिए पनि यो नगरकोटको विकल्पको रुपमा रहेको क्षेत्र हो ।

यस क्षेत्रमा आन्तरिक मात्रै होईन वाह्य पर्यटकको आगमन समेत उत्तिकै देखिन्छ । दामनको चर्चा र विकाससँगै त्यस क्षेत्रमा बाह्य पर्यटकको आगमनमा केही वर्षयता ह्वाटै वृद्धि भएको स्थानिय पत्रकार सुरजकुमार भुजेलले वताए । यो क्षेत्रमा बनभोज खान आउँनेहरुको समेत उल्लेख्य वृद्धि भएको उहाँको भनार्य थियो ।  दामनबाट देखिने टिस्टुङ्ग, पालुङ्ग, चन्द्रागिरी, कुलेखानकिो मनमोहक दृश्यले सवैलाई चकित तुल्याउँछ । काठमाडौ–मलेखु मार्ग बन्नु पूर्व निकै व्यस्त मानिने त्रिभुवन राजपथ अचेल सुनसान देखिए पनि यो क्षेत्रको यात्रालाई रमाईलो तुल्याउँने पक्षहरु अझै कायम छ । 

लालीगुराँस फुल्ने मौषममा यो क्षेत्रको भ्रमण अझ रमाईले हुने गरेको छ । डाँडापाखामा फुल्ने थरिथरिका लाली गुराँस र काफलको स्वादले तिर्खा र थकान मेटिने गर्दछ । पर्यटर्कीय क्षेत्रको रुपमा विकास हुंदै गएको यो क्षेत्रमा संचारका क्षेत्रमा पनि उल्लेख्य प्रगति हासिल गरेको छ । पालुङ्ग र दामनमा गरी दुई वटा (रेडियो पालुङ्ग र प्रतिध्वनि) एफएम संचालीत छन भने तीन वटा साप्ताहिक र एउटा दैनिक पत्रिका संचालनमा छन । 

यो क्षेत्रलाई नगरकोट पछिको दोश्रो पर्यटकीय स्थल भन्ने गरिए पनि नगरकोटको विकल्पको रुपमा विकास गर्न सकिन्छ । यस क्षेत्रमा हाल काठमाडौं, भक्तपुर, ललितपुर, हेटौडा, विरगंज, नारायणगढ, चितवनदेखि पर्यटकहरु आउँने गरेको स्थानिय वताउँछन । हेटौडादेखि हिउँ खेल्न आएका समिर अधिकारी साच्चीकै पर्यटकीय नगर भएकाले सरकारले विशेष गुरुयोजना बनाएर यो क्षेत्रको विकासमा लाग्नु पर्ने वताउछन ।

फोटो: राजेश श्रेष्ठ 

यस क्षेत्रका वासिन्दाहरु सरकारको मुख ताक्नु भन्दा आफै अगाडि बढ्नु पर्छ भन्ने मनसायकासाथ अघि बढेको देखिन्छ । यस क्षेत्रमा साइक्लिङ घोडचढी लगायतका सेवासुविधाहरु समेत उपलब्ध छन । स्वच्छ पर्यावरणका अलावा यस क्षेत्रमा ऋषेश्वर महादेव लगायतका पौराणीक तथा ऐतिहासीक महत्व बोकेका क्षेत्रहरु अवलोकन गर्न सकिन्छ । अन्त्यमा,

मन त मेरो दामनमै छोडेर
फर्की आएँ हिउँनाता जोडेर  
जताततै  हिउँ ।।
खुसीको आँशु यो,
 खै कसलाई दिउँ ।